Việt Nam là một trong những quốc gia có sự phát triển mạnh mẽ về Phật giáo, với hai trường phái chính là Tiểu Thừa (hay Nam Tông) và Đại Thừa (hay Bắc Tông). Cả hai trường phái này đều chung một mục tiêu là khuyến khích con người sống theo đạo đức, làm điều thiện, và tránh xa những hành vi xấu. Hãy cùng Kiến Thức Phật AZ khám phá qua bài viết dưới đây!
Sự phân chia giữa 2 phái Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông:
Sự phân chia giữa hai trường phái Phật giáo Bắc Tông và Nam Tông bắt nguồn từ những giai đoạn sơ khai của Phật giáo. Ban đầu, Phật giáo được chia thành hai nhóm chính là Đại Chúng Bộ và Thượng Tọa Trưởng Lão Bộ.
Trong kỳ Đại hội kết tập kinh điển lần thứ II, Đại Chúng Bộ đã đưa ra quan điểm sử dụng Kinh – Luật – Luận để hành đạo, trong khi Thượng Tọa Trưởng Lão Bộ giữ vững quan điểm bảo thủ Kinh – Luật – Luận trong quá trình thực hành.
Cho đến kỳ kết tập kinh điển lần thứ IV, cả hai phái này vẫn chưa có danh xưng cụ thể và chưa hình thành chính thức. Sau đó, khi Đại Chúng Bộ dần phát triển mạnh mẽ, sự phân chia trở nên rõ ràng hơn. Trường phái Thượng Tọa Trưởng Lão Bộ sau này được gọi là Tiểu Thừa, trong khi Đại Chúng Bộ chuyển thành Đại Thừa.
1. Phật giáo Bắc Tông là gì?
Phật giáo Bắc Tông, còn được gọi là Đại Thừa Phật Giáo, là một trong hai tông phái chính của Phật giáo. Trường phái này xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 1 sau Công nguyên tại Ấn Độ và nhanh chóng phát triển mạnh mẽ tại Trung Quốc, trước khi lan rộng đến các quốc gia Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, và Việt Nam.
Phật giáo Bắc Tông đề cao con đường Bồ Tát, nghĩa là người tu tập không chỉ vì sự giải thoát cá nhân mà còn vì mục tiêu cứu độ tất cả chúng sinh. Bồ Tát là những người có lòng từ bi vô hạn, luôn sẵn sàng giúp đỡ và dẫn dắt người khác thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử.
Điều này được thể hiện qua sự rèn luyện lòng từ bi và việc hành thiền của các tu sĩ Phật giáo Bắc Tông, nhằm phát triển phẩm hạnh và giúp đỡ những người khác trong cuộc sống.
2. Phật giáo Nam Tông là gì?
Phật giáo Nam Tông, còn được gọi là Tiểu Thừa Phật Giáo hoặc Nguyên Thủy Phật Giáo, là một trong hai tông phái chính của Phật giáo. Tông phái này xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên tại Ấn Độ và phát triển mạnh mẽ ở các quốc gia Đông Nam Á như Thái Lan, Campuchia, Lào, Myanmar, và Việt Nam.
Phật giáo Nam Tông tập trung vào con đường Thanh Văn, nghĩa là tu tập nhằm giải thoát cho chính mình khỏi vòng luân hồi sinh tử. Các tu sĩ của Phật giáo Nam Tông thường chú trọng vào việc thực hành theo Kinh, Luật, và Luận, với mục tiêu đạt được sự giải thoát cá nhân, tránh khỏi sự ràng buộc của cuộc sống và vòng luân hồi.
Sự khác biệt giữa Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông
1. Về giáo thuyết
Một trong những điểm khác biệt cơ bản giữa Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông là giáo thuyết. Phật giáo Nam Tông dựa trên thuyết Hữu và Vô, hay có thể hiểu là sự tồn tại và không tồn tại.
Tông phái này nhấn mạnh “hữu luận” hay “chấp hữu”, và quan niệm rằng mọi sự vật xung quanh luôn biến đổi và chuyển động, nhưng vẫn có một thực tại tương đối. Mọi thứ có thể tồn tại nhưng không thể khẳng định là chúng không tồn tại.
Ngược lại, Phật giáo Bắc Tông lại tuân theo “không luận” hay “chấp không”, tức là cho rằng mọi pháp tuy có tồn tại, nhưng thực chất lại là không. Tông phái này nhấn mạnh rằng mọi thứ chỉ là hư giả, không thực sự tồn tại vĩnh cửu.
2. Về khía cạnh văn hóa
Phật giáo Nam Tông được truyền bá từ Ấn Độ qua các nước Đông Nam Á như Thái Lan, Lào, và Campuchia. Khi lan truyền đến các quốc gia này, Phật giáo Nam Tông đã tiếp thu mạnh mẽ văn hóa Ấn Độ, đặc biệt là từ đạo Bà La Môn. Vì vậy, ở những quốc gia này, Phật giáo Nam Tông trở thành gốc rễ của văn hóa địa phương, và số lượng tín đồ Phật giáo cũng rất đông đảo.
Trong khi đó, Phật giáo Bắc Tông truyền bá qua con đường Trung Quốc và đến các nước Đông Á như miền Bắc Việt Nam, Triều Tiên, và Nhật Bản.
Do đi qua Trung Quốc, Phật giáo Bắc Tông chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Nho giáo và Lão giáo. Sự giao thoa với các yếu tố văn hóa này đã tạo ra sự khác biệt rõ rệt giữa Phật giáo Bắc Tông và Nam Tông về mặt văn hóa.
3. Về sự giải thoát
Quan niệm về sinh tử luân hồi và niết bàn cũng khác nhau giữa hai tông phái. Phật giáo Nam Tông cho rằng chỉ khi thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử thì mới có thể đạt được niết bàn một cách tuyệt đối. Phật giáo Nam Tông nhấn mạnh vào tự độ, tự giác, nghĩa là người theo đạo phải tự giác ngộ và tự giải thoát cho bản thân, không thể giúp người khác đạt được giác ngộ.
Trong khi đó, Phật giáo Bắc Tông có quan điểm rằng sinh tử và niết bàn là hai phạm trù tồn tại cùng nhau. Nếu một người tu tập tốt, họ có thể đạt đến cảnh giới niết bàn ngay trong vòng sinh tử, vì phiền não cũng chính là bồ đề.
Bắc Tông khuyến khích tự giác ngộ và giúp đỡ người khác (tự độ, tự tha), nghĩa là người theo đạo không chỉ tự giải thoát cho mình mà còn có thể dẫn dắt chúng sinh đến giác ngộ.
Lời kết
Dù có nhiều điểm khác biệt, Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông đều cùng bắt nguồn từ giáo pháp của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và cùng tôn kính Ngài. Qua thời gian, cả hai tông phái cũng đã phát triển thêm nhiều nhánh nhỏ hơn.
